Η περίπτωση της Άννας Ο.

Μια γυναίκα με υστερία, ασθενής του Μπρόγιερ

 

Η θεραπεία μιας ιδιαίτερα διαταραγμένης και ταλαντούχας νεαρής γυναίκας, που ήταν έξυπνη, ελκυστική και μορφωμένη, ηλικίας 21 ετών και καταγόταν από μια σημαντική οικογένεια. Παρά τις αξιοσημείωτες ικανότητές της, οι κοινωνικοί περιορισμοί που επικρατούσαν εκείνη την εποχή για τις γυναίκες της συγκεκριμένης κοινωνικής θέσης, προκαλούσαν στην Άννα πλήξη και την άφηναν σεξουαλικά απληροφόρητη και ανώριμη. Η Άννα περνούσε την ημέρα της ονειροπολώντας. Ήταν ιδιαίτερα προσκολλημένη στον πατέρα της, ο οποίος την είχε παραχαϊδέψει.

Τους δύο τελευταίους μήνες, που ο πατέρας της Άννας ήταν βαριά άρρωστος και η ίδια είχε αναλάβει την περίθαλψή του, αρρώστησε και η ίδια τόσο βαριά ώστε δεν ήταν σε θέση να συνεχίζει να τον φροντίζει. Η Άννα εμφάνιση πονοκεφάλους, κρίσεις διέγερσης, διπλωπία, απώλεια των αισθήσεων και μερική παράλυση. Όσο περνούσε ο καιρός, τα συμπτώματα γίνονταν όλο και πιο περίεργα και φαινόταν να βρίσκεται σε μια κατάσταση έκστασης. Οι περίοδοι διέγερσης που αρχικά εμφάνιζε, μετατράπηκαν σε εναλλαγές της διάθεσης. Άρχισε να οραματίζεται μαύρα φίδια, κρανία και σκελετούς, ενώ κατά διαστήματα μιλούσε σαν να ήταν μικρό παιδί. Κάποιες φορές αδυνατούσε να μιλήσει, να διαβάσει ή να γράψει στη μητρική της γλώσσα, που ήταν τα γερμανικά και χρησιμοποιούσε τα αγγλικά, τα γαλλικά ή τα ιταλικά.

Όταν πέθανε ο πατέρας της τα συμπτώματα επιδεινώθηκαν και οδηγήθηκε σε εμβροντησία (απουσία αντίδρασης απέναντι στο περιβάλλον). Ο Δρ. Μπρόγιερ επισκεπτόταν την Άννα Ο. καθημερινά, όπου η Άννα του έλεγε ιστορίες για τον εαυτό της. Μέσα από τις συζητήσεις αυτές, η Άννα άρχισε να ανακαλεί σημαντικές αναμνήσεις και να αναβιώνει συναισθήματα, τα οποία προηγουμένως δεν ήταν σε θέση να θυμηθεί ή να εκφράσει. Η διαδικασία ανάκλησης και αναβίωσης των συναισθημάτων ονομάζεται κάθαρση και έπειτα ακολούθησε η ανακούφιση των συμπτωμάτων. Η Άννα αποκαλούσε αυτή τη διαδικασία ‘θεραπεία μέσω συζήτησης’. Ο γιατρός Μπρόγιερ παρατήρησε ότι όταν η Άννα βρισκόταν σε ύπνωση, ήταν σε θέση να περιγράψει με τη βοήθειά του τα συμπτώματα που βίωνε και να τα συνδέσει με κάποιο συγκεκριμένο γεγονός ή κατάσταση που το είχε προκαλέσει. Τα συμπτώματά της συνδέονταν με καταπιεσμένα συναισθήματα και παρορμήσεις. Μέσα από αυτή την ανακάλυψη, ο Μπρόγιερ κατάφερε να εξαλείψει τα συμπτώματα της Άννας και να την επαναφέρει σε υγιή κατάσταση.

Ωστόσο, υπάρχουν διάφορες εκδοχές για τη συνέχεια της περίπτωσης της Άννας. Μια εκδοχή είναι ότι η σύζυγος του γιατρού Μπρόγιερ άρχισε να δυσανασχετεί γιατί ο γιατρός αφιέρωνε πολύ χρόνο στην όμορφη νεαρή ασθενή του και για αυτό αποφάσισε να διακόψει τη θεραπεία μαζί της, όταν παρουσίασε βελτίωση. Μετά τη διακοπή της θεραπείας, σε σύντομο χρονικό διάστημα, ο γιατρός Μπρόγιερ κλήθηκε στο σπίτι της Άννας, όπου τη βρήκε σε παραλήρημα με κοιλιακές συσπάσεις. Όταν ρώτησε τι συμβαίνει, η Άννα του είπε ότι υπέφερε από ωδίνες τοκετού και ότι γεννούσε το παιδί του. Μετά από αυτό το γεγονός, ο γιατρός εγκατέλειψε την Άννα και διέκοψε κάθε ενασχόληση μαζί της.

Ο νεαρός συνάδελφος του Μπρόγιερ, ο Φρόυντ αναρωτήθηκε γιατί αυτή η νεαρή γυναίκα αντέδρασε με αυτόν τον τρόπο απέναντι στον γιατρό της. Αυτό αποτέλεσε το έναυσμα για να προχωρήσει ο Φρόυντ σε νέες ανακαλύψεις σχετικά με τον τρόπο που προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε την ανθρώπινη συμπεριφορά και τα κίνητρά της, την ψυχοπαθολογία και την ψυχοθεραπεία. Μέσα από τη μελέτη της συγκεκριμένης περίπτωσης, ο Φρόυντ συμπέρανε ότι η υστερία έχει τις ρίζες του στην παιδική σεξουαλική κακοποίηση. Η έμφαση του Φρόυντ στη σεξουαλικότητα αποτέλεσε σημείο ρήξης με τον Μπρόγιερ, ο οποίος διαφωνούσε με την ερμηνεία αυτή.

 

Πηγή:

Heiden & Hersen. (2011). Εισαγωγή στην κλινική ψυχολογία. Αθήνα: Πεδίο.  

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.