ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Σε ένα σχολείο έχετε να αντιμετωπίσετε δύο ομάδες που συγκρούονται. Με βάση θεωρίες για τις διομαδικές σχέσεις τι θα μπορούσατε να κάνετε για να λήξει η σύγκρουση.
Απάντηση από: 15ο και 17ο κεφάλαιο- Β τόμος, Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία, Παπαστάμου
Πρόκειται για ένα θέμα διομαδικών σχέσεων, όπου οι δύο ομάδες βρίσκονται σε σύγκρουση είτε λόγω ανισοτήτων είτε λόγω ανισορροπίας των κατανεμημένων πόρων. Οι ομάδες μπορεί να βρίσκονται σε ανταγωνισμό και η κάθε μία να προσπαθεί να κερδίσει όσο το δυνατόν περισσότερα για τη δική της ομάδα, ευνοώντας όλα τα μέλη της και διατηρώντας ή επαναπροσδιορίζοντας μια θετική κοινωνική ταυτότητα.
Θεωρία ρεαλιστικής σύγκρουσης- ανταγωνισμός των πόρων. πείραμα θερινών κατασκηνώσεων- Sherif. Στόχος είναι τα παιδιά των δύο ομάδων να έρθουν σε συνεργασία, να κάνουν κάτι κοινό ώστε να αρχίσουν να συνεργάζονται θέτοντας κοινούς στόχους και αφήνοντας τις συγκρούσεις.
Θεωρία σχετικής αποστέρησης- αίσθημα αδικίας, ματαίωσης, πικρίας, στεναχώριας, συλλογικές δράσεις για την κάθε ομάδα, ενώ στρέφονται απέναντι στους άλλους ώστε να μπορέσουν να πάρουν όσο το δυνατόν περισσότερα. Θα πρέπει να μειωθεί η σχετική αποστέρηση ώστε να καταλάβουν ότι η κάθε ομάδα μπορεί να απολαμβάνει αυτά που της δίνουν και να νιώθουν ότι τα όρια είναι διαπερατά, οπότε τα όρια ανάμεσα στις δύο ομάδες είναι προσπελάσιμα.
Υπόθεση επαφής και μοντέλα για μείωση της προκατάληψης
Προϋποθέσεις για επαφή:
Ø Δύο ομάδες: στην ίδια θέση
Ø Δύο ομάδες: επίτευξη κοινών στόχων
Ø Επαφή σε συνθήκες συνεργασίας
Ø Κοινωνική και θεσμική υποστήριξη μέτρων
Ø Ουσιαστική γνωριμία μεταξύ μελών ομάδων
Διαφορετικές θέσεις για συνθήκες που οδηγούν σε γενίκευση θετικών αποτελεσμάτων επαφής
Ø προσωποποιημένη επαφή
Ø διομαδική επαφή
Ø κοινή ενδοομαδική ταυτότητα
Ø μοντέλο διττής ταυτότητας
Στόχος η δημιουργία μιας υπερκείμενης ομάδας, στην οποία θα έχουν ένα κοινό σκοπό και θα συνεργαστούν από κοινού για αυτόν. Επίσης, θα πρέπει να ενθαρρύνουν τους μαθητές ώστε να αναπτύξουν διαπροσωπικές σχέσεις και να αναθεωρήσουν την ταυτότητά τους, καθώς και να νιώσουν ότι έχουν μια υπερκείμενη ταυτότητα (όλοι είναι μαθητές του σχολείου, όλοι είναι έφηβοι, όλοι είναι κάτοικοι αυτής της χώρας, όλοι είναι άνθρωποι σ’ αυτόν τον πλανήτη).
ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Να περιγράψετε τα πλέον αποδεκτά κριτήρια για το πότε η αποκλίνουσα συμπεριφορά αποτελεί ένδειξη της «ψυχικής ασθένειας» και τους περιορισμούς αυτών των κριτηρίων.
Να αναπτύξετε τα κύρια επιχειρήματα της διαστασιακής προσέγγισης της ψυχοπαθολογίας και τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από αυτή.
Απάντηση από το βιβλίο του Bennett, Κλινική ψυχολογία και ψυχοπαθολογία, σελ. 25, 43
Σύνθετα μοντέλα ψυχοπαθολογίας: αποκλίνουσα συμπεριφορά ως ένδειξη ύπαρξης προβλήματος ψυχικής υγείας.
Αποτέλεσμα διαστρεβλωμένων ψυχολογικών διεργασιών
Δυσφορία του ατόμου και δυσλειτουργικότητα
Ασυνήθιστη αντίδραση σε συγκεκριμένες καταστάσεις
Το άτομο μπορεί να θέσει τον εαυτό του σε κίνδυνο ως αποτέλεσμα της διαστρεβλωμένης αντίληψης που έχει για τον κόσμο.
Κριτήρια:
Απόκλιση από τον μέσο όρο.
Ψυχική δυσφορία.
Δυσλειτουργία.
Κίνδυνος.
Τα κριτήρια αυτά έχουν κάποιες εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, η παιδοφιλία δε σχετίζεται απαραίτητα με υποκειμενική ψυχική δυσφορία, ούτε οι άνθρωποι που εκδηλώνουν ψυχοπαθητική συμπεριφορά νιώθουν τύψεις για τις πράξεις τους.
Αν και τα παραπάνω κριτήρια υπονοούν ότι υπάρχει μια οικουμενικά αποδεκτή αντίληψη για το τι συνιστά ψυχική διαταραχή και τι όχι, στην πραγματικότητα η απάντηση αυτή διαφέρει ανάλογα με την κοινωνική ομάδα, το πολιτισμικό πλαίσιο και την εποχή. Οι ορισμοί καθορίζονται από κοινωνικούς παράγοντες. Σε ορισμένες κοινωνίες αυτοί που βλέπουν οράματα και μιλούν στον εαυτό τους θεωρούνται σοφοί και άτομα που κατέχουν ειδικές δυνάμεις. Σε άλλες κοινωνίες όμως θεωρείται ότι πάσχουν από ψύχωση και χρειάζονται θεραπεία.
Διαστασιακή προσέγγιση: διαφωνία με την ύπαρξη ταξινομικών συστημάτων και με την απόλυτη προσέγγιση που υιοθετεί το DSM. Οι διαγνώσεις του DSM στηρίζονται στην παρουσία ενός αριθμού συμπτωμάτων. Πρόκειται για μια απόλυτη κατηγοριοποίηση, το άτομο είτε έχει συμπτώματα και κατ’ επέκταση τη διαταραχή, είτε όχι. Απορρίπτει την εξέταση του τύπου όλα ή τίποτα, όπως και την υπόθεση ότι η ψυχική κατάσταση των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας διαφέρει από εκείνη του κανονικού πληθυσμού. Τα προβλήματα των «απόλυτων μοντέλων» είναι τα εξής:
Συννοσηρότητα (περισσότερες από μια διαγνώσεις)
Ετερογένεια (δύο άτομα με την ίδια διάγνωση μπορεί να έχουν διαφορετικά πρότυπα συμπτωμάτων)
Ύπαρξη στο DSM της υποκατηγορίας «μη προσδιοριζόμενη αλλιώς» (διαγνώσεις που δεν ταιριάζουν απόλυτα στα συμπτώματα).
Επομένως, είναι προτιμότερο να θεωρούμε ότι οι άνθρωποι που διαγιγνώσκονται με μια ψυχική διαταραχή βρίσκονται στο ένα άκρο μιας κανονικής κατανομής παρά ότι υπάγονται σε μια ποιοτικά διαφορετική κατηγορία σε σχέση με τους υπόλοιπους.
Η διαστασιακή προσέγγιση αναδεικνύει ορισμένες πτυχές της ζωής του ατόμου που είναι προβληματικές, για τις οποίες μπορεί να χρειαστεί κάποια μορφή βοήθειας, και αποφεύγει την αναγκαστική κατάταξη των προβλημάτων σε μια διαγνωστική κατηγορία την οποία το άτομο μπορεί να μην υπάγεται απόλυτα. Δεν ασχολείται όμως με τις διεργασίες που οδήγησαν στην ανάπτυξη των προβλημάτων, ούτε με την κατανόηση των παραγόντων που τα διατηρούν, καθώς αυτό το παρέχει η ψυχολογική διατύπωση.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ
Να αναφέρετε τα είδη της τριγωνοποίησης. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της.
Απάντηση από:
Βιβλίο Σταλίκα, Μέθοδοι έρευνας στην κλινική ψυχολογία, σελ. 172-173.
Καινούργιο βιβλίο Σταλίκας & Κυριάζος. Μεθοδολογία έρευνας και στατιστική, σελ. 93.
Τριγωνοποίηση: μετακίνηση από το δίπολο ποσοτικών- ποιοτικών μεθόδων σε ένα πιο ευρύ και σύνθετο σχήμα, το τρίγωνο. Μπορεί να γίνει μεταξύ ποιοτικών και ποσοτικών μεθόδων, είτε μεταξύ μόνο ποσοτικών είτε μεταξύ μόνο ποιοτικών.
Τέσσερα είδη τριγωνοποίησης:
Δεδομένων (πολλαπλές μέθοδοι δειγματοληψίας, διαφορετικές πηγές δειγματοληψίας).
Μεθοδολογική (χρήση ποιοτικών και ποσοτικών μεθόδων)
Ερευνητή (πολλαπλοί ερευνητές για τη μελέτη του φαινομένου)
Θεωριών (ερμηνεία φαινομένων μέσω πολλαπλών θεωριών)
Πλεονεκτήματα: ιδανική μέθοδος, καλύτερα και πιο έγκυρα αποτελέσματα, έλεγχος των μειονεκτημάτων και ανάδειξη των πλεονεκτημάτων των μεθόδων που συνδυάζει.
Μειονεκτήματα: Δυσκολίες στην εφαρμογή, μεγάλα χρηματικά ποσά, μεγάλη χρονική διάρκεια. Δυσεφάρμοστη λόγω πόρων και χρόνου. Κριτική από τον μεθοδολογικό μονισμό (ο τελευταίος υποστηρίζει ότι δεν μπορούν να εφαρμοστούν ταυτόχρονα επαγωγικές και παραγωγικές μέθοδοι).
Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc., MA.
