Διαταραχή της διαγωγής

Προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά… πόσο σοβαρά είναι και πώς μπορούν να εξελιχθούν;

 

Η διαταραχή διαγωγής είναι μια διαταραχή της παιδικής ηλικίας, όπου η διάγνωση γίνεται συνήθως πριν την έναρξη της εφηβείας και το παιδί εμφανίζει ορισμένες επίμονες συμπεριφορές παραβίασης των δικαιωμάτων και των κοινωνικών κανόνων. Το παιδί εμφανίζει ένα σύνολο από συμπτώματα για τουλάχιστον 12 μήνες:

Επιθετικότητα προς ανθρώπους ή ζώα, μέσα από τη χρήση εκφοβισμού, την έναρξη καβγάδων, την άσκηση σωματικής βίας, τη σκληρή και απάνθρωπη συμπεριφορά και τον εξαναγκασμό.

Καταστροφή της περιουσίας των άλλων, μέσα από βανδαλισμούς, εμπρησμούς και επιθέσεις προς υλικά αγαθά.

Απάτες ή κλοπές, συμμετέχοντας ή διαπράττοντας ληστείες, διαρρήξεις, εξαπατήσεις και κλοπές αντικειμένων από καταστήματα.

Παραβιάσεις κανόνων και συμβατικών κοινωνικών νορμών, όπως παραμονή εκτός σπιτιού όλη τη νύχτα πριν από την ηλικία των 13 ετών, καταπάτηση των κανόνων των γονέων και σκασιαρχείο από το σχολείο πριν από την ηλικία των 13 ετών.  

Σημαντική έκπτωση στην κοινωνική, σχολική ή επαγγελματική ζωή και μειωμένη λειτουργικότητα.

Η διαταραχή διαγωγής οφείλεται σε κοινωνικούς, ψυχολογικούς και νευροβιολογικούς παράγοντες.

Οι νευροβιολογικοί παράγοντες περιλαμβάνουν φτωχές λεκτικές δεξιότητες, δυσκολίες με τις εκτελεστικές λειτουργίες (ικανότητα να προβλέπει, να σχεδιάζει, να χρησιμοποιεί τον αυτοέλεγχο και να επιλύει προβλήματα) και προβλήματα στη μνήμη. Επίσης, έχουν χαμηλότερο δείκτη νοημοσύνης και δεν έχουν καταφέρει να αναπτύξουν ομαλά και πλήρως για την ηλικία τους την ηθική συνείδηση. Επομένως, δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν την ηθική συνείδηση και δεν δείχνουν ποτέ μετάνοια για τις κακές πράξεις. Οπότε οι ψυχολογικοί παράγοντες επικεντρώνονται στην ανάπτυξη της ηθικής συνείδησης και στα αισθήματα μεταμέλειας και ενσυναίσθησης, που δεν έχουν.

Οι κοινωνικοί παράγοντες περιλαμβάνουν τις επιρροές των συνομηλίκων, κατά πόσο δηλαδή το παιδί είναι αποδεκτό από τους συνομηλίκους ή απορρίπτεται από αυτούς. Συνήθως, παρατηρείται ότι το παιδί βιώνει απόρριψη από τα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου και δημιουργεί σχέσεις με αποκλίνοντες συνομηλίκους, που έχουν παρόμοιες συμπεριφορές. Η απόρριψη που βιώνει το παιδί από τους συνομηλίκους συνοδεύεται από την εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς, κυρίως όταν υπάρχει διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητα. Η συναναστροφή με αποκλίνοντες και περιθωριοποιημένους συνομηλίκους αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης παραβατικής συμπεριφοράς, που αποτελεί χαρακτηριστικό της διαταραχής διαγωγής και είναι και μία από τις βασικές επιπτώσεις της διαταραχής.

Στα αίτια εντοπίζονται και κοινωνικοπολιτισμικοί παράγοντες, όπως φτώχεια και διαβίωση σε αστικά κέντρα, με υψηλά επίπεδα παραβατικότητας και εγκληματικότητας, με ανεργία και ανεπαρκείς εκπαιδευτικές υποδομές. Το παιδί συνήθως βιώνει μια διαταραγμένη οικογενειακή ζωή και συμμετέχει σε ομάδες που θεωρούν την παραβατικότητα αποδεκτή. Μέσα στην οικογένεια δεν έχει μάθει να έχει όρια και να συμμορφώνεται με βάση τους κοινωνικούς κανόνες.

 

Πηγή:

Kring, A.M., Davinson, G.C., Seale, J.M. & Johnson, S.I. (2010), Ψυχοπαθολογία. Αθήνα: Gutenberg.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.