Αποφευκτική και εξαρτησιακή προσωπικότητα

 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που φέρει το άτομο και ποιες είναι οι διαπροσωπικές του σχέσεις;

Αποφευκτική προσωπικότητα

«Αν οι άλλοι γνωρίσουν ποιος είμαι πραγματικά θα με απορρίψουν».

Το άτομο αποφεύγει επαγγελματικές δραστηριότητες που απαιτούν σημαντική διαπροσωπική επαφή, καθώς και τις στενές διαπροσωπικές σχέσεις. Ο κύριος λόγος της αποφυγής είναι ο φόβος για κριτική και απόρριψη. Το άτομο δεν επιθυμεί να έρθει κοντά ή να εμπλακεί με τους άλλους, εκτός αν θεωρεί ότι είναι αρεστό και αποδεκτό από την άλλη πλευρά. Είναι συγκρατημένο με τις στενές σχέσεις από φόβο μήπως γελοιοποιηθεί ή ντροπιαστεί. Ασχολείται με την πιθανότητα της κριτικής και της απόρριψης από τους άλλους. Εμφανίζει συστολή σε άγνωστες διαπροσωπικές καταστάσεις, επειδή αισθάνεται ανεπάρκεια. Πιστεύει πως είναι κατώτερος, αδέξιος και μη ελκυστικός σε σύγκριση με τους άλλους ανθρώπους γύρω του. Διστάζει υπερβολικά να δοκιμάσει καινούργια πράγματα, καθώς φοβάται ότι θα βρεθεί σε κάποια κατάσταση όπου θα ντροπιαστεί. Πολλές φορές ο ίδιος περιορίζει τον εαυτό του και αποφεύγει κοινωνικές καταστάσεις και ανθρώπους.

 

Εξαρτησιακή προσωπικότητα

«Έχω ανάγκη τους άλλους, για να επιβιώσω, και χρειάζομαι διαρκή ενθάρρυνση και επιβεβαίωση».

Το άτομο με εξαρτησιακή προσωπικότητα δεν μπορεί να πάρει μόνο του αποφάσεις, καθώς έχει ανάγκη συμβουλές και διαβεβαίωση από τους άλλους σε υπερβολικό βαθμό. Το ίδιο δεν επιθυμεί να έχει την ευθύνη στους περισσότερους τομείς της ζωής του, για αυτό προτιμά να την έχει κάποιος άλλος. Δυσκολεύεται να κάνει πράγματα μόνο του, καθώς δεν έχει αυτοπεποίθηση. Νιώθει αβοήθητο, όταν είναι μόνο του, επειδή δεν έχει εμπιστοσύνη στις ικανότητές του και δεν μπορεί να χειρίζεται καταστάσεις χωρίς τη βοήθεια των άλλων. Σε περίπτωση που χάσει μια σχέση θα πρέπει πολύ γρήγορα να την αντικαταστήσει από κάποια νέα σχέση, καθώς φοβάται ότι δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια του και να ζήσει χωρίς τη βοήθεια από τους άλλους. Το άτομο αποφεύγει ευθύνες και υποχρεώσεις και διαρκώς έχει ανάγκη για υποστήριξη και καθοδήγηση από τους άλλους. Έχει έντονη ανάγκη φροντίδας από τους άλλους, ενώ για να μη χάσει κάποιον μπορεί να βάλει σε δεύτερη μοίρα τις ανάγκες του. Έχει τον φόβο της εγκατάλειψης και νιώθει άβολα να μένει μόνος. Είναι ευαίσθητος στην κριτική και την απόρριψη από τους άλλους, γιατί νιώθει ότι δεν μπορεί να στηριχθεί στον εαυτό του.

 

Πρόκειται για δύο διαταραχές προσωπικότητας που βρίσκονται στην τρίτη κατηγορία με βασικό στοιχείο το άγχος, καθώς το άτομο νιώθει ανεπαρκές. Το άτομο μπορεί να περάσει από το ένα άκρο στο άλλο. Προσπαθώντας να αποφύγει την εξάρτηση και την επανάληψη μιας αποτυχημένης σχέσης ή τη ματαίωση που έχει ζήσει από ανθρώπους μπορεί να υιοθετήσει χαρακτηριστικά αποφευκτικής προσωπικότητας, αποφεύγοντας τον συναισθηματικό πόνο και τις στενές σχέσεις. Η διατήρηση μιας απόστασης αποτελεί έναν τρόπο αυτοπροστασίας για όσους θέλουν να αποφύγουν συναισθήματα απόρριψης, εγκατάλειψης ή το αίσθημα ότι δεν είναι αρεστοί ή αγαπητοί. Το άτομο δεν προσπαθεί να κάνει σχέσεις και συχνά φαίνεται ότι δεν ενδιαφέρεται να συνάψει σχέσεις με τους άλλους.

 

Πηγή:

Kring, A.M., Davinson, G.C., Seale, J.M. & Johnson, S.I. (2010), Ψυχοπαθολογία. Αθήνα: Gutenberg.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.