ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΗ:
Οι απαντήσεις είναι ενδεικτικές με βάση τα σχετικά σημεία των βιβλίων της ύλης και όχι το τι ακριβώς θα έγραφε ο κάθε υποψήφιος κατά τη διάρκεια των εξετάσεων.
ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
1η ερώτηση:
Σε μια τάξη του νηπιαγωγείου, κάποια παιδιά δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, ενώ άλλα δυσκολεύονται να θυμηθούν οδηγίες ή να ολοκληρώσουν εργασίες γρήγορα.
Α. Περιγράψτε σύντομα τις βασικές αρχές των προσεγγίσεων επεξεργασίας πληροφοριών
Β. Πώς οι προσεγγίσεις επεξεργασίας πληροφοριών εξηγούν τους γνωστικούς περιορισμούς στην πρώτη παιδική ηλικία;
2η ερώτηση
Η απάντηση ενός παιδιού στο δίλημμα του φαρμάκου του Kohlberg είναι η εξής: «Ναι, ο Γιώργος πρέπει να κλέψει το φάρμακο, γιατί αν δεν το κάνει, η σύζυγος του θα πεθάνει και δεν θα έχει κανέναν να τον φροντίζει ή να του μαγειρεύει.»
Α. Σε ποιο στάδιο ηθικής ανάπτυξης θα κατατάσσατε το παιδί με βάση την παραπάνω απάντηση και γιατί;
Β. Ποια θα ήταν μια ενδεικτική απάντηση ενός παιδιού που βρίσκεται στο αμέσως επόμενο στάδιο ηθικής ανάπτυξης; Εξηγήστε τις διαφορές μεταξύ των δύο σταδίων.
Απαντήσεις:
1η ερώτηση:
Feldman, 2019, σελ. 261
Σύμφωνα με τις προσεγγίσεις επεξεργασίας πληροφοριών, η γνωστική ανάπτυξη χαρακτηρίζεται από σταδιακές βελτιώσεις στον τρόπο που το άτομο αντιλαμβάνεται, κατανοεί και ανακαλεί πληροφορίες. Το παιδί προσχολικής ηλικίας επεξεργάζεται αποτελεσματικότερα τις πληροφορίες και είναι σε θέση να χειριστεί αρκετά πολύπλοκα προβλήματα. Αυτό που συγκροτεί τη γνωστική ανάπτυξη δεν είναι οι ποιοτικές αλλαγές που υποδείκνυε ο Piaget, αλλά οι ποσοτικές πρόοδοι στην επεξεργασία των πληροφοριών.
Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία είναι ότι βασίζεται σε σαφείς διεργασίες που μπορούν να υποβληθούν σε έλεγχο, με σχετική ακρίβεια, μέσω της έρευνας. Η προσέγγιση αυτή προσφέρει ένα περιεκτικό, λογικό σύνολο εννοιών.
Καθώς το παιδί προσχολικής ηλικίας μεγαλώνει, η διάρκεια της προσοχής του διευρύνεται, γίνεται ικανό να ελέγχει και να προγραμματίζει που θα στρέψει την προσοχή του αποτελεσματικότερα και βαθμιαία συνειδητοποιεί τους γνωστικούς του περιορισμούς. Η γνωστική πρόοδος ίσως οφείλεται στην ανάπτυξη του εγκεφάλου.
2η ερώτηση:
Feldman, 2019, σελ. 362
Σύμφωνα με τον Kohlberg, η ηθικότητα αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα, με έξι επιμέρους στάδια.
Επίπεδο 1. Προσυμβατική ηθική: Στο επίπεδο αυτό, το ενδιαφέρον του ατόμου επικεντρώνεται στην επιβράβευση και την τιμωρία.
Στάδιο 1. Προσανατολισμός στην υπακοή και την τιμωρία. Σε αυτό το στάδιο, το άτομο συμμορφώνεται με τους κανόνες, για να αποφύγει την τιμωρία και η συμμόρφωση έχει αξία αφ’ εαυτής.
Στάδιο 2. Προσανατολισμός στην επιβράβευση. Σε αυτό το στάδιο το άτομο ακολουθεί τους κανόνες για δικό του όφελος. Η συμμόρφωση είναι χρήσιμη λόγω της επιβράβευσης που επισύρει.
Επίπεδο 2. Συμβατική ηθική: Σε αυτό το επίπεδο, το άτομο προσεγγίζει τα προβλήματα ηθικότητας, ως μέλος της κοινωνίας. Επιθυμεί να ευχαριστήσει τους άλλους, ενεργώντας ως καλό μέλος της κοινωνίας.
Στάδιο 3. Ηθική του καλού παιδιού: σε αυτό το στάδιο, το άτομο ενδιαφέρεται να διατηρήσει τον σεβασμό των άλλων και να συμμορφώνεται με τις προσδοκίες των άλλων.
Στάδιο 4. Ηθική της εξουσίας και της κοινωνικής ευταξίας: σε αυτό το στάδιο, το άτομο συμμορφώνεται με τους κανόνες της κοινωνίας και ορίζει ως σκοπό, αυτό που η κοινωνία θεωρεί σωστό.
Επίπεδο 3. Μετασυμβατική ηθική: Σε αυτό το επίπεδο, το άτομο χρησιμοποιεί ηθικής αρχές, που είναι ευρύτερες από αυτές οποιασδήποτε κοινωνίας.
Στάδιο 5. Ηθική του συμβολαίου, των ατομικών δικαιωμάτων και του δημοκρατικά αποδεκτού νόμου: σε αυτό το στάδιο, το άτομο κάνει ότι θεωρεί σωστό, καθώς θεωρεί ότι οι κοινωνικοί κανόνες είναι δεσμευτικοί. Πιστεύει ότι οι νόμοι μπορούν να τροποποιηθούν, ως επιμέρους τμήμα των αλλαγών στο συμβόλαιο μεταξύ των ατόμων της κοινωνίας.
Στάδιο 6. Ηθική των προσωπικών αρχών και της συνείδησης: σε αυτό το τελευταίο στάδιο, το άτομο συμμορφώνεται με τους κανόνες, επειδή βασίζονται σε καθολικές ηθικές αρχές. Παραβαίνει τους κανόνες που παραβιάζουν τις αρχές αυτές.
Πίνακας 10.1, σελ. 363.
ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
Α. Εξηγήστε εάν η θετική αναγνώριση του εαυτού είναι καθολικό ανθρώπινο γνώρισμα.
Β. Αναφέρετε τι γνωρίζετε για τις κοινωνικές σχέσεις, την αυτοπραγμάτωση και την ευζωία στην ύστερη ηλικία.
Απαντήσεις
Cervon & Pervin, Προσωπικότητα, σελ. 299
«Ο Rogers πίστευε ότι όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται τη θετική αναγνώριση του εαυτού. Η άνευ όρων αποδοχή του ατόμου, άσχετα από τα ελαττώματά του, είναι το μονοπάτι που οδηγεί στην ψυχολογική υγεία. Μια τέτοια απεριόριστη αναγνώριση ενδυναμώνει την αίσθηση του ατόμου ότι έχει αξία, ότι είναι πολύτιμο. Αν δεν υπάρχει μια τέτοια απεριόριστη αναγνώριση, η ανάγκη του ατόμου για θετική άποψη του εαυτού μπορεί να μένει ανεκπλήρωτη, οδηγώντας σε ψυχολογική δυσφορία.
Το ίδιο ισχύει όμως για όλους τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο; Αν οι ψυχολογικές διεργασίες που αφορούν τον εαυτό συγγενεύουν με τις βιολογικές, τότε η απάντηση είναι θετική. Ωστόσο, μπορεί να μη συμβαίνει ακριβώς το ίδιο με τις ψυχολογικές διεργασίες γύρω από τον εαυτό. Η ίδια η αντίληψη του εαυτού –της ταυτότητάς μας, του ρόλου μας στην οικογένεια και στην κοινωνία, των στόχων μας, του σκοπού μας στη ζωή- αποκτάται μέσω των κοινωνικών μας συναναστροφών. Οι άνθρωποι αποκτούν μια αίσθηση του εαυτού από αλληλεπίδραση με τα άτομα που αποτελούν την οικογένειά τους, την κοινότητα και την ευρύτερη κοινωνία. Συνεπώς, είναι πιθανό κάποιοι πολιτισμοί να διδάσκουν, στην ουσία, τους ανθρώπους να χρειάζονται τη θετική αναγνώριση. Ένας πολιτισμός που δίνει αξία στο άτομο και στα ατομικά επιτεύγματα μπορεί να καλλιεργήσει την πεποίθηση ότι τα άτομα οφείλουν να βελτιώνουν την ιδιωτική τους ευζωία. Σε επίπεδο αρχών, άλλοι πολιτισμοί μπορεί να διδάσκουν στους ανθρώπους έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, ο οποίος δεν θα προϋποθέτει αγώνα για θετική αναγνώριση του εαυτού.
Πειστικές αποδείξεις ότι υφίστανται, στην πραγματικότητα, παραλλαγές από πολιτισμό σε πολιτισμό όσον αφορά τη φύση και τη λειτουργία της αυτοεκτίμησης συναντάμε στη μελέτη των διαφορών που υφίστανται ανάμεσα στην ιαπωνική και στην αμερικανική κουλτούρα. Σε μια έρευνα, οι ερευνητές ανασκοπούν υλικό που δείχνει ότι τα βασικά πρότυπα και οι βασικές λειτουργίες της αυτοεκτίμησης ποικίλλουν από τον έναν πολιτισμό στον άλλο. Στις ΗΠΑ, η πλειονότητα των ανθρώπων αναφέρουν σχετικά υψηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης, όπως θα προέβλεπε και ο Rogers, οι άνθρωποι φαίνονται προκατειλημμένοι προς την κατεύθυνση του να διατηρούν θετική άποψη για τον εαυτό τους. Εντούτοις, στην Ιαπωνία δεν υπάρχει καμία απολύτως ένδειξη για αυτή την προκατάληψη, εξίσου πολλοί άνθρωποι αναφέρουν χαμηλή όσο και υψηλή αυτοεκτίμηση. Στις ψυχολογικές μελέτες που διεξήχθησαν στις ΗΠΑ, φαίνεται πως οι άνθρωποι αναπόφευκτα χρησιμοποιούν ψυχολογικές στρατηγικές για να διατηρούν υψηλή την αυτοεκτίμησή τους, για παράδειγμα, συγκρίνουν τον εαυτό τους με άλλους που δεν καταφέρνουν τόσο καλά, κατηγορούν τους άλλους για την προσωπική του αποτυχία και μειώνουν τη σημασία που αποδίδουν στις δραστηριότητες στις οποίες δεν μπορούν να αποδώσουν ικανοποιητικά. […]
Φαίνεται πως ο πολιτισμός των ΗΠΑ και ο πολιτισμός της Ιαπωνίας διδάσκουν τους ανθρώπους διαφορετικούς τρόπους αξιολόγησης του εαυτού» (σελ. 299-301).
Cervon & Pervin, Προσωπικότητα, σελ. 256
«Σύμφωνα με τη θεωρία του Rogers, η σχέση ανάμεσα στην κοινωνική αποδοχή και στη θετική αυτοαναγνώριση είναι σημαντική όχι μόνο για την ανάπτυξη του παιδιού αλλά και για τη λειτουργικότητα της προσωπικότητας στη ζωή.
Οι Roberts & Chapman ανέλυσαν δεδομένα από μια διαχρονική μελέτη της ψυχολογικής ανάπτυξης ενήλικων γυναικών. Σε αυτή τη βάση δεδομένων, οι γυναίκες μελετήθηκαν για περισσότερα από 30 έτη, από την ενηλικίωσή τους μέχρι τη μέση ηλικία τους. αν και η μελέτη δεν οργανώθηκε σύμφωνα με τη θεωρία προσωπικότητας του Carl Rogers, περιλάμβανε δύο μετρήσεις που αφορούσαν τις υποθέσεις του τελευταίου. Η πρώτη ήταν ένας δείκτης της ψυχολογικής ευζωίας, τα υποκείμενα σημείωναν την αίσθηση της ευζωίας που είχαν, συμπεριλαμβανομένης της αυτοεκτίμησης, σε τέσσερα χρονικά σημεία κατά τα 30 χρόνια που διήρκεσε η μελέτη. Η δεύτερη ήταν ένας δείκτης της ποιότητας των ρόλων, δηλαδή του κατά πόσο οι άνθρωποι είχαν υποστηρικτικές κοινωνικές σχέσεις στους ρόλους της ζωής τους, συμπεριλαμβανομένων του γάμου και της εργασίας. Η ροτζεριανή θεωρία, φυσικά, θα προέβλεπε ότι οι θετικές, υποστηρικτικές κοινωνικές σχέσεις θα βελτίωναν την ευζωία. Οι υποστηρικτικές σχέσεις θα πρόσφεραν στους ανθρώπους την αίσθηση θετικής αναγνώρισης και θα μείωναν την πιθανότητα να στραφούν σε αμυντικές διεργασίες οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ψυχολογικό άγχος και σε μια χειρότερη αίσθηση για τον εαυτό.
Βασικό χαρακτηριστικό αυτής της διαχρονικής μελέτης είναι ότι, μελετώντας τους ανθρώπους σε διαφορετικά σημεία της ζωής τους, οι ερευνητές είχαν τη δυνατότητα να εξετάσουν τον αντίκτυπο που είχε η ποιότητα των ρόλων σε μεταβολές της ευζωίας. Οι συγκεκριμένες αναλύσεις συμφωνούσαν γενικά με τις προβλέψεις που θα κάναμε και στη θεωρία του Rogers. Οι άνθρωποι που βίωναν υψηλό βαθμό άγχους στους ρόλους του γάμου και της εργασίας τους είχαν χαμηλότερα επίπεδα ευζωίας, ενώ εκείνοι που είχαν πιο ικανοποιητικούς κοινωνικούς ρόλους παρουσίαζαν θετικές μεταβολές στην ευζωία και στην προσωπική τους ωριμότητα. Τα αποτελέσματα συνάδουν με την υπόθεση του Rogers ότι η άποψη που έχουμε για τον εαυτό μας και η ευζωία μπορούν να αλλάξουν κατά τη διάρκεια της ζωής μας και πως ο βαθμός της θετικής αναγνώρισης που λαμβάνουμε από σημαντικά για μας άτομα στη ζωή μας μπορεί να συμβάλει άμεσα σε αυτές τις μεταβολές» (σελ. 256).
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
1. Η μελέτη των ταυτοτήτων και των αποδόσεων στην Κοινωνική Ψυχολογία.
Α. Τι αφορούν οι μεροληψίες στην απόδοση; (Αναφέρετε και περιγράψτε τα είδη με ένα παράδειγμα για το κάθε ένα).
Β. Τι αφορούν η κοινωνική σύγκριση και η αυτογνωσία; (Περιγραφή και ένα παράδειγμα για το κάθε ένα).
Απαντήσεις
Α. Aronson- σελ. 124
«Μερικές φορές οι αποδόσεις που κάνουμε είναι εντελώς λανθασμένες. Μερικά σφάλματα ή μεροληψίες υπονομεύουν τη διαδικασία απόδοσης».
Το Θεμελιώδες Σφάλμα Απόδοσης: Η τάση να υπερεκτιμάται ο βαθμός στον οποίο η συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων είναι αποτέλεσμα εσωτερικών, προδιαθεσιακών παραγόντων και να υποτιμάται ο ρόλος που παίζουν οι καταστασιακοί παράγοντες. Έχει ονομαστεί και μεροληψία αντιστοίχησης και ανήκει στον Ross.
Ο ρόλος της αντιληπτικής ευκρίνειας στο θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης: γιατί οι άνθρωποι πέφτουν θύματα του θεμελιώδους σφάλματος απόδοσης; Ένας λόγος είναι ότι όταν προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τη συμπεριφορά κάποιου, η εστίαση της προσοχής μας είναι συνήθως στο άτομο, όχι στην κατάσταση που το περιβάλλει. Οι καταστασιακές αιτίες της συμπεριφοράς ενός άλλου ατόμου είναι πρακτικά αόρατες για εμάς. Εάν δεν γνωρίζουμε τι συνέβη σε μια συμφοιτήτρια νωρίτερα μέσα στην ημέρα δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις καταστασιακές πληροφορίες για να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε την τρέχουσα συμπεριφορά της. Και ακόμα και όταν γνωρίζουμε την κατάστασή της, και πάλι δεν γνωρίζουμε πως την ερμηνεύει. Αν δεν γνωρίζουμε τη σημασία της κατάστασης για αυτήν, δεν μπορούμε να κρίνουμε με ακρίβεια την επίδραση που θα έχει στη συμπεριφορά της. Η αντιληπτική ευκρίνεια είναι η φαινομενική σημασία μιας πληροφορίας που αποτελεί αντικείμενο εστίασης της προσοχής κάποιου.
Διαδικασία απόδοσης δύο βημάτων: αναλύουμε τη συμπεριφορά ενός άλλου ατόμου προβαίνοντας πρώτα σε μια αυτόματη εσωτερική απόδοση και σε δεύτερο χρόνο αναλογιζόμαστε δυνητικές καταστασιακές αιτίες για αυτή τη συμπεριφορά.
Αυτοεξυπηρετικές αποδόσεις: οι αποδόσεις αυτές αναφέρονται στην τάση των ανθρώπων να πιστώνουν τις επιτυχίες τους στον εαυτό τους προβαίνοντας σε εσωτερικές αποδόσεις, αλλά να κατηγορούν την κατάσταση για τις αποτυχίες τους προβαίνοντας σε εξωτερικές αποδόσεις. Αν για παράδειγμα πάρουμε έναν κακό βαθμό είναι πιθανό να κατηγορήσουμε εξωτερικά γεγονότα που βρίσκονται πέρα από τον έλεγχό μας, όπως ότι η καθηγήτρια έβαλε ένα υπερβολικά δύσκολο τεστ. Γιατί κάνουμε αυτοεξυπηρετικές αποδόσεις; Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να διατηρήσουν την αυτοεκτίμησή τους αλώβητη, οπότε είναι δυνατό κάτι τέτοιο, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα στρεβλώσουν την πραγματικότητα αλλάζοντας μια σκέψη ή μια πεποίθηση.
Επίσης, υπάρχει το τυφλό σημείο ως προς τη μεροληψία, που είναι η τάση να σκεφτόμαστε ότι οι άλλοι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς από ότι εμείς σε μεροληψίες κατά την απόδοση. Αντιλαμβανόμαστε ότι η μεροληπτική σκέψη για τις αποδόσεις μπορεί να χαρακτηρίζει άλλους ανθρώπους, αλλά δεν είμαστε τόσο καλοί στον εντοπισμό της σε εμάς τους ίδιους. Οι δικές μας σκέψεις μας φαίνονται λογικές και συνεκτικές, οι άλλοι άνθρωποι όμως είναι επιρρεπείς σε μεροληψίες.
Β. Aronson- σελ. 166, 152
Αυτογνωσία:
Η αυτογνωσία μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ενδοσκόπησης, που αφορά μια ματιά προς τα ενδότερα για να εξετάσει εμπιστευτικές πληροφορίες που διαθέτουμε εμείς για τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τα κίνητρά μας. Μια από τις ιδιότητες του ανθρώπινου νου είναι ότι μπορούμε να τον αξιοποιήσουμε για την εξέταση του εαυτού μας.
Εστίαση στον εαυτό: Θεωρία αυτεπίγνωσης- όταν εστιάζουμε στον εαυτό μας, αξιολογούμε και συγκρίνουμε την τρέχουσα συμπεριφορά μας με τα εσωτερικά μας πρότυπα και τις αξίες μας. Αποκτάμε αυτοσυνείδηση υπό την έννοια ότι γινόμαστε αντικειμενικοί, κριτικοί τρίτοι που βλέπουμε τον εαυτό μας όπως θα τον έβλεπε ένας εξωτερικός παρατηρητής.
Σε περιπτώσεις που οι στάσεις και τα συναισθήματά μας είναι αβέβαια ή αμφίσημα, βγάζουμε συμπεράσματα για αυτές τις καταστάσεις παρατηρώντας τη συμπεριφορά μας και την κατάσταση εντός της οποίας ανακύπτει αυτή.
Θεωρία κοινωνικής σύγκρισης: ένας τρόπος για να γνωρίσουμε τον εαυτό μας είναι να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους, να μετρήσουμε τις ικανότητες και τις στάσεις μας μέσω αναμέτρησης με τους άλλους ανθρώπους. Σύμφωνα με τον Festinger οι άνθρωποι μαθαίνουμε πόσο ικανοί είμαστε και πόσο διαδεδομένες ή ακραίες είναι οι στάσεις μας συγκρίνοντας τον εαυτό μας με τους άλλους ανθρώπους. Πότε οι άνθρωποι μπαίνουν σε διαδικασία κοινωνικής σύγκρισης και με ποιον επιλέγουν να συγκριθούν;
Οι άνθρωποι συγκρίνονται κοινωνικά όταν δεν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια με βάση τα οποία μπορούν να συγκρίνουν τους εαυτούς τους και όταν δεν είναι σίγουροι για τον εαυτό τους σε ένα συγκεκριμένο πεδίο. Συγκρινόμαστε με άλλους ανθρώπους που βρίσκονται σε ένα ανώτερο επίπεδο προς το οποίο προσβλέπουμε (ανοδική κοινωνική σύγκριση) ή με ανθρώπους που βρίσκονται σε ένα κατώτερο επίπεδο για να νιώσουμε καλύτερα με τον εαυτό μας και να τονώσουμε το εγώ μας (καθοδική κοινωνική σύγκριση).
ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΗ:
Οι απαντήσεις είναι ενδεικτικές με βάση τα σχετικά σημεία των βιβλίων της ύλης και όχι το τι ακριβώς θα έγραφε ο κάθε υποψήφιος κατά τη διάρκεια των εξετάσεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου